میراث آریا: ابومحمد مُشرف‌الدین مُصلح بن عبدالله بن مشرّف متخلص به سعدی، شاعر و نویسندهٔ پارسی‌گوی ایرانی است که او را به نام های «استاد سخن»، «پادشاه سخن»، «شیخ اجل» نیز صدا می کردند. او در سال 606 هجری قمری به دنیا آمد و در نظامیه بغداد، که مهم‌ترین مرکز علم و دانش جهان اسلام در آن زمان به حساب می‌آمد، تحصیل و پس از آن به‌عنوان خطیب به مناطق مختلفی از جمله شام و حجاز سفر کرد. سعدی سپس به زادگاه خود شیراز، برگشت و تا پایان عمر در آنجا اقامت گزید.
آغاز اردیبهشت ماه در تقویم ملی ایران با آغاز نگارش کتاب گلستان سعدی مقارن شده است و به همین دلیل به عنوان روز بزرگداشت وی در تقویم نامگذاری شده است. از این رو در این مطلب سعی داریم به زندگی او در سال های شاعری اش بپردازیم.
کودکی و تعالیم پدر
سعدی از دوران کودکی تحت تربیت پدر قرار گرفت و مقدمات علوم ادبی و شرعی را در شیراز آموخت و سپس برای اتمام تحصیلات به بغداد رفت و تا مدتی در بغداد بود و در مدرسه معروف نظامیه آن شهر به ادامه تحصیل پرداخت و سفرهای طولانی خود را در حجاز و شام و لبنان و روم آغاز کرد.
شهرت سعدی به واسطه بوستان و گلستان بود
سعدی در میان شاعران هم رده خود و بعد و قبل خود نیز به شهرت خوبی رسیده بود و بسیاری این شهرت او را مدیون سرایش کتاب های بوستان و گلستان می دانند. سعدی در زمان حیات شهرت فراوانی داشت. آثار او حتی در هندوستان، آسیای صغیر و آسیای میانه به زبان فارسی یا به صورت ترجمه در دسترس مخاطبانش قرار داشت. او نخستین شاعر ایرانی است که آثارش به یکی از زبان‌های اروپایی ترجمه شده است. بسیاری از شاعران و نویسندگان فارسی زبان از سبک او تقلید کرده اند. حافظ از جمله شاعرانی بوده که تحت تأثیر سبک سعدی به سرودن غزل پرداخته است. در ادبیات معاصر نیز نویسندگانی مانند محمدعلی جمال‌زاده و ابراهیم گلستان از او تأثیر پذیرفته‌اند. آثار سعدی بعدها به موسیقی هم راه پیدا کرد و بسیاری از غزل‌های او را خوانندگانی چون تاج اصفهانی، محمدرضا شجریان و غلامحسین بنان خواندند.
آثار سعدی از گلستان تا بوستان
آثار سعدی به دو دسته آثار منظوم و آثار منثور تقسیم می شود. گلستان از جمله آثار منثور او است که از هشت باب تشکیل شده است. هشت باب گلستان عبارتند از: «سیرت پادشاهان»، «اخلاق درویشان»، «فضیلت قناعت»، «فوائد خاموشی»، «عشق و جوانی»، «ضعف و پیری»، «تأثیر تربیت»، و «آداب صحبت». گلستان یکی از تأثیرگذارترین کتاب‌های نثر در ادبیات فارسی است. این کتاب، مجموعه‌ای از حکایت‌های مستقل و حاوی اندرزها و جمله‌های قصار است. اما هنر داستان‌گویی و ایجاز نگارنده، مانع از آن می‌شود که وجه تعلیمی آن باعث ملالت خواننده شود.
بوستان منظومه ای درباره تربیت و وعظ
سعدی نامه یا همان بوستان دیگر اثر او است. این منظومه در اخلاق و تربیت و وعظ و تحقیق است در ده باب: عدل، احسان، عشق، تواضع، رضا، ذکر، تربیت، شکر، توبه، مناجات.
آثار دیگر سعدی قصائد عربی است که حدود هفتصد بیت مشتمل بر معنای غنائی و مدح و نصیحت است و قصائد فارسی او که در موعظه و نصیحت و توحید و مدح پادشاهان و رجال دوره او است. برخی دیگر از آثار او در کتاب کلیات سعدی، شامل گلستان به نثر، کتاب بوستان در قالب مثنوی و نیز غزلیات، گردآوری شده است. علاوه بر این او آثاری در سایر قالب‌های ادبی نظیر قصیده، قطعه، ترجیع بند و تک بیت به زبان فارسی و عربی نیز دارد. غزلیات سعدی، اغلب عاشقانه و توصیف کننده عشق زمینی است. هرچند که او غزلیات پندآموز و عارفانه نیز سروده است.
علاوه بر این، غزلیات و هزلیات (یا خبیثات) نیز به صورت مستقل به چاپ رسیده‌اند. سایر آثار سعدی که در کتاب کلیات آمده است، عبارتند از: قصاید، مراثی، ملمعات و مثلثات، ترجیعات، صاحبیه، رباعیات و مفردات.
تدریس آثار سعدی در مدارس
سعدی تأثیر انکارناپذیری بر زبان فارسی گذاشته‌است؛ به‌طوری‌که شباهت قابل‌توجهی بین فارسی امروزی و زبان سعدی وجود دارد. آثار او مدت‌ها در مدرسه‌ها و مکتب‌خانه‌ها به‌عنوان منبع آموزش زبان و ادبیات فارسی تدریس می‌شد و بسیاری از ضرب‌المثل‌های رایج در زبان فارسی از آثار وی اقتباس شده است.
گلستان و بوستان آثاری بر مبنای گرایش های اخلاقی
اما آن چه سعدی در كتاب‌های خود جمع‌آوری كرده است حاصل 30 سال دنیا دیدن، تجربه زندگی همراه با تامل، شناخت از ماهیت انسان و بهره‌گیری از حكیمان و عارفان است. دو كتاب پر مغز و ارزشمند سعدی بوستان و گلستان است ، گلستان و بوستان سعدی حاصل شناخت او از انسان است و این دو اثر گرایش های اخلاقی و انسانی دارد.
سعدیه خانه ابدی سعدی
سعدی در خانقاهی که اکنون آرامگاه اوست ، زندگی می کرد و در سال 690 هجری قمری در همانجا نیز درگذشت. خانه ابدی سعدی در ۴ کیلومتری شمال شرقی شیراز، در دامنه کوه فهندژ، در انتهای خیابان بوستان و در کنار باغ دلگشا است. این مکان در ابتدا خانقاه شیخ بوده که او اواخر عمرش را در آنجا می‌گذرانده و سپس در همانجا دفن شده است. برای اولین بار در قرن هفتم توسط خواجه شمس الدین محمد صاحبدیوانی وزیر معروف آباقاخان، مقبره‌ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد. در سال ۹۹۸ به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس، خانقاه شیخ ویران گردید و اثری از آن باقی نماند. تا این که در سال ۱۱۸۷ ه.ق. به دستور کریم خان زند، عمارتی ملوکانه از گچ و آجر بر فراز مزار سعدی بنا شد. بنای فعلی آرامگاه سعدی از طرف انجمن آثار ملی در سال ۱۳۳۱ با تلفیقی از معماری قدیم و جدید ایرانی در میان عمارتی هشت ضلعی با سقفی بلند و کاشی کاری ساخته شد. رو به روی این هشتی، ایوان زیبایی است که دری به آرامگاه دارد.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
